Ten wyjątkowy skansen militarny projektu Witolda Wiśniewskiego i Krzysztofa Brzezińskiego na podstawie scenariusza Włodzimierza Wołoszyna powstał w 1977 roku z inicjatywy Rady Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa oraz Wojska Polskiego. Całość prac związanych z jego budową wykonali żołnierze z wielu różnych jednostek. Jego uroczystego otwarcia dokonał osobiście gen. Zygmunt Henryk Berling, który na przełomie lipca i sierpnia 1944 roku dowodził 1 Armią Wojska polskiego, w trakcie działań połączonych z forsowaniem Wisły i próbą uchwycenia przyczółka pod Dęblinem i Puławami, w końcowej fazie trwania operacji brzesko-lubelskiej.
Obiekt położony jest w odległości 58 km od stolicy, przy drodze krajowej nr 79 Warszawa-Tarnobrzeg. Eksponowane jest w nim nie tylko historyczne uzbrojenie – czołgi, działa i wyrzutnie pocisków, ale również m.in. stanowiska obronne i transzeje. Ekspozycja została rozmieszczona na wydmach, które porasta sosnowy las.
Pro memoria
Zgromadzone eksponaty doskonale ilustrują realizm i warunki w jakich toczyły się walki na przyczółku.W części frontowej skansenu, na postumencie stoi czołg, upamiętniający walki w Mniszewie oraz 6-metrowy krzyż poświęcony pamięci poległych żołnierzy.
Skansen upamiętnia ciężkie i krwawe walki, które stoczyły na tym terenie – przyczółek warecko-magnuszewski, związki taktyczne 1 Armii WP.
Jego lokalizacja obejmuje miejsce walk 3 Pomorskiej Dywizji Piechoty im. Romualda Traugutta i 1 Warszawskiej Samodzielnej Brygady Kawalerii, których oddziały zajmowały na tym terenie swoje pozycje bojowe w dniach 9 – 12 października 1944 roku.
Walki na przyczółku warecko-magnuszewskim zostały upamiętnione na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie ,,Studzianki-Warka 10.VIII-12.IX.1944”. W 1977 roku Magnuszew został odznaczony Orderem Krzyża Grunwaldu II klasy.
Teraźniejszość
Przez długie lata placówką zawiadywało i opiekowało się wojsko, ale na podstawie uzgodnień Skansen następnie został przekazany w administrowanie Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego w Warce, a następnie samorządowi gminy Magnuszew. Ostatnie lata to niezwykle pomyślny okres dla Skansenu, który wiąże się z troską o zachowanie pamięci historycznej dotyczącej ww. miejsca oraz czas zakończonego sukcesem przywrócenia jego dawnej świetności.
W 2012 roku, ze środków pozyskanych z projektu oraz funduszy własnych gminy, udało odnowić się frontową część obiektu w ramach działania „Odnowa i rozwój wsi”, zrealizowany został projekt pn. „Rewitalizacja Skansenu Wojska Polskiego w Mniszewie”. Zostały też wykonane tu prace budowlane, łącznie z wybudowaniem altany i miejsca na ognisko.
W 2013 roku w ramach działania z zakresu małych projektów, teren Skansenu obsadzono dodatkowo krzewami ozdobnymi oraz zamontowano z myślą o odwiedzających to miejsce turystach cały szereg tablic informacyjnych, które precyzyjnie opisują zgromadzone tu eksponaty oraz dwie inne tablice prezentujące zabytki historyczne na terenie gminy Magnuszew. Z myślą o turystach placówka zakupiła też ławki i stojaki na rowery.
W 2014 roku, gmina Magnuszew otrzymała wsparcie UE w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego, dzięki któremu został wybudowany nowoczesny pawilon muzealno-wystawienniczy – „Centrum Kultury i Tradycji Historycznej w ramach terenu Skansenu Militarnego 1 Armii Wojska Polskiego w Mniszewie”. Uroczyste otwarcie obiektu z udziałem mieszkańców i władz gminy Mniszew miało miejsce 9 listopada 2014 roku.
Realizacja tej inwestycji nie tylko urozmaica i wzbogaca szeroko rozumianą ofertę turystyczną Skansenu, ale również ze względu na swoją charakterystyczną – oryginalną, surową architekturę, która do złudzenia przypomina wkomponowany w skarpę betonowy schron.
Niekwestionowaną atrakcją tego miejsca jest usytuowany na jego dachu taras widokowy oraz oddana do użytku w 2018 roku w lesie wieża widokowa.
Skansen w Mniszewie jest miejscem, które bardzo dobrze służy organizacji cyklicznych wystaw zbiorów z okresu II Wojny światowej, historycznych prezentacji multimedialnych oraz wszelkiego rodzaju uroczystości o charakterze rocznicowym.
Jeśli zastanawiacie się, jak spędzić rodzinny weekend, warto rozważyć wypad do Mniszewa, nie tylko, aby spotkać się z historią, ale również aby m.in. podziwiać piękną panoramę okolicy z wieży widokowej.
Byłem w latach 90tych w tym muzeum warto pojechać kawałek historii zostawiony na świeżym powietrzu. Jako dzieciak wielka radocha no tylko że nie wiadomo jak dzieci tableciaki podeszły by do tematu bo nie da się sparować czołgu z telefonem:)