Świadomość sytuacyjna, nasycenie wojska autonomicznym sprzętem, sterowanie uzbrojeniem na odległość, zdalne wskazywanie celów, szybkość dotarcia do odbiorcy i przede wszystkim bezpieczeństwo przesyłanej informacji – to czynniki definiujące współczesne systemy radiowe. Łączność stanowi krwioobieg efektywnego sytemu zarządzania polem walki i kluczowy element decydujący o powodzeniu operacji wojskowych.
Rewolucja w łączności wojskowej
Na początku XXI w. rozpoczęła się rewolucja w radiokomunikacji militarnej. Pojawiły się pierwsze projekty realizujące koncepcję radiostacji definiowanych programowo (SDR – Software Defined Radio). Oznacza to, że funkcjonalności radiostacji SDR nie są już zdefiniowane „na stałe” przez zastosowany sprzęt, lecz mogą się zmieniać w zależności od zaimplementowanego oprogramowania zwanego „waveformem”. Zazwyczaj odpowiada ono za procesy przetwarzania sygnału i konfigurację radiostacji. Na jednej platformie sprzętowej można lokować wiele różnych „waveformów”, zmieniając w ten sposób charakter działania i funkcjonalność radiostacji. Oznacza to, że radiostacje stają się swego rodzaju wyspecjalizowanymi komputerami z interfejsem radiowym.
Radiostacje nie służą już wyłącznie do komunikacji głosowej. Są wykorzystywane przede wszystkim do wymiany szerokiego spektrum danych pomiędzy różnorodnymi systemami wojskowymi. Mogą służyć do kierowania ogniem, dowodzenia pododdziałami ogólnowojskowymi i innych zadań. Dzięki nim możliwe jest efektywne zarządzanie polem walki.To system łączności decyduje dziś o skuteczności użycia stosowanego uzbrojenia, jest „układem nerwowym” każdej armii.
Program ESSOR
Państwa Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego dbają o narodową niezależność i pełną kontrolę nad stosowanym systemem łączności, zapewniając sobie w ten sposób suwerenność podejmowanych decyzji. Niemniej, aby umożliwić koordynację działań sojuszniczych, niezbędna jest wspólna platforma zapewniająca interoperacyjność sił zbrojnych z różnych krajów. Aby to osiągnąć, w 2009 r. podjęto międzynarodową współpracę w ramach europejskiego programu ESSOR (European Secured SOftwaredefined Radio).
W oparciu o rozwiązania radiostacji programowalnych przedsiębiorstwa z sześciu europejskichpaństw: RADMOR z Polski, Thales z Francji, Erricson(obecnie SAAB) ze Szwecji, Selex (obecnie Leonardo) z Włoch, Electrobit(obecnieBittium) z Finlandii oraz Indra z Hiszpanii, rozpoczęły opracowywanie europejskiej architekturyprogramowej i wykorzystującego jej zalety szerokopasmowego „waveformu”.
W ramach programu ESSOR opracowane zostały:standard architektury programowej ESSOR SCA (Software Communication Architecture), zgodnej ze standardem SCA 2.2.2 oraz bezpieczny „waveform” o dużej przepływności danych HDR WF (High Data RateWaveform) typu MANET (Mobile Ad-hoc NETwork). Ten ostatni przeznaczony dla radiostacji przewoźnych używanych do poziomu brygady włącznie.
Sprawdzony i rozwijany
Wymienioną wyżej architekturę programową ESSOR SCA i „waveform”HDR WF zaimplementowano na platformach różnych producentów, członków programu ESSOR. Następnie przeprowadzano testy ich interoperacyjności. Udowodniono tym, że koncepcja wykorzystania tego samego standardu łączności (jako oprogramowania) na różnych radiostacjach definiowanych programowo, różniących się pod względem sprzętowym i programowym, jest nie tylko słuszna ale i możliwa do realizacji.
Obecnie realizowany jest drugi etap programu ESSOR EOC1. Jego celem jest udoskonalenie „waveformu” ESSOR HDR WF. Zakończenie tego etapu planowane jest na listopad 2023 r. Jednocześnie, w grudniu 2021 r., rozpoczął się program ENC (ESSOR New Capabilities), w ramach którego opracowana zostanie technologia trzech nowych waveformów:
– ESSOR-NBWF − waveform wąskopasmowy (Narrow Band WaveForm) do zapewnienia łączności VHF/UHF do zadań taktycznych;
– ESSOR-3DWF − waveform specjalistyczny umożliwiający łączność z szybko poruszającymi się obiektami (także w powietrzu);
– ESSOR-SatcomWF− bezpieczny system łączności satelitarnej.
Konkurs na radiostację szerokopasmową
Spółka RADMOR – wchodząca w skład GRUPY WB wygrała konkurs ogłoszony przez Narodowe Centrum Badania i Rozwoju (NCBiR) na opracowanie radiostacji szerokopasmowej zgodnej z architekturą ESSOR. Przedsiębiorstwo przystąpiło do wykonania projektu, jako lider konsorcjum kilku podmiotów.
Po zdefiniowaniu przez resort obrony narodowej wymagań funkcjonalnych i technicznych powstały założenia nie tyle na samą radiostację przewoźną, alena kompletny Mobilny Taktyczny System Łączności Bezprzewodowej (MTSŁB).
Obecnie prace realizowane są przez zespół składający się z trzech podmiotów: spółki RADMOR S.A., Wojskowego Instytutu Łączności – Państwowego Instytutu Badawczego oraz Wojskowej Akademii Technicznej.
MTSŁB GUARANA
Mobilny Taktyczny System Łączności Bezprzewodowej, kryptonim GUARANA, to pierwszy w Polsce, narodowy system łączności radiowej, wykorzystujący bardzo szerokie pasmo dostępnych częstotliwości pracy. System MTSŁB dzięki technologii SDR pozwala na implementację niemal wszystkich standardów łączności narodowej i koalicyjnej, w tym standardów stosowanych przez amerykańskie siły zbrojne.
Rozwój Mobilnego Taktycznego Systemu Łączności Bezprzewodowej współfinansowany jest przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach projektu: „Radiostacja przewoźna” kryptonim GUARANA.
Dzięki zaawansowanym polskim rozwiązaniom kryptograficznym umożliwi przetwarzanie informacji niejawnych do poziomu dotąd niespotykanego w Siłach Zbrojnych RP na urządzeniach wykorzystywanych w radiokomunikacji. Zapewni przyszłym użytkownikom pełną kontrolę nad sposobem przetwarzania i zabezpieczania informacji klasyfikowanej.
Prawa własności do całości rozwiązań w ramach programu GUARANA ma państwo polskie, reprezentowane przez Ministerstwo Obrony Narodowej. Gwarantuje tostworzenie pierwszego w historii Sił Zbrojnych RP nowoczesnego, całkowicie polskiego, w pełni bezpiecznego systemu łączności radiowej pola walki. Stanowi on pewnego rodzaju szkielet i interfejs wymiany informacji dla mniejszych systemów łączności przewodowej i bezprzewodowej, nie tylko tych funkcjonujących obecnie, ale i przewidywanych do zastosowania w przyszłości.
Elementy składowe
W skład Mobilnego Taktycznego Systemu Łączności Bezprzewodowej (MTSŁB) wchodzą :
– Przewoźna Radiostacja Definiowana Programowo (PRDP) − narodowa, wielokanałowa, szerokozakresowa, szerokopasmowa radiostacja definiowalna programowo o architekturze programowej ESSOR SCA (zgodnej z SCA 2.2.2) wraz z zaimplementowanymi „waveformami” typu MANET: ESSOR HDR WF (wynik programu ESSOR), Narodowym Waveformem GBWF (Guarana Base WF) oraz standardami STANAG z zakresu KF;
– System Zarządzania i Generacji Danych Kryptograficznych;
– System Zarządzania Radiostacjami SDRprzeznaczony do efektywnego nadzoru i konfiguracji sieci radiowych w ścisłym powiązaniu z charakterem planowanych działań, z uwzględnieniem ukształtowania terenu.
Mobilny Taktyczny System Łączności Bezprzewodowej otworzy możliwość zapewniania interoperacyjności wszystkich środków łączności wykorzystywanych w Siłach Zbrojnych RP. Wykonanie projektu GUARANA skutecznie podniesie poziom ochrony danych i informacji niejawnych przekazywanych na poszczególnych szczeblach struktury dowodzenia oraz zapewni możliwość skutecznego współdziałania z siłami koalicyjnymi.
Projekt współfinansowany przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach projektu: „Radiostacja przewoźna” kryptonim GUARANA.
