Search and Rescue (SAR), czyli Poszukiwanie i Ratownictwo jest bezapelacyjnie jak najbardziej podstawową zasadą oraz obowiązkiem każdego marynarza floty wojennej i handlowej, a tym bardziej zawodowego ratownika, bez względu na wyznawana religię, światopogląd czy przynależność państwową. Zasada ta obowiązuje na morzach i oceanach od wieków, żeby nie powiedzieć od starożytności, dzięki czemu już wiele lat temu została uznana i potwierdzona nie tylko przez ustawodawstwo międzynarodowe, krajowe, ale przede wszystkim w praktyce.

Podstawą wszelkich prawnych uregulowań międzynarodowych w kwestii ratowania życia ludzkiego na morzu są następujące przepisy prawne – konwencje:
– Konwencja o ujednoliceniu enumeratywnych przepisów dotyczących niesienia pomocy
i ratownictwa morskiego z Brukseli, datowana na 1910 r.
– Konwencja SOLAS* z 1974 r. wraz ze wszystkimi zmianami wprowadzonymi w latach późniejszych.
Pragnę nadmienić, że ww. Konwencja brukselska była pierwszym aktem prawa międzynarodowego, który w dość ogólnym zarysie regulował obowiązek niesienia pomocy osobom znajdującym się w niebezpieczeństwie na morzu. Nadrzędną zasadą Konwencji było to, że uratowane z żywiołu katastrofy osoby nigdy nie były zobowiązane do ponoszenia żadnych kosztów związanych z przeprowadzoną akcją poszukiwawczo-ratowniczą. Dodatkowo nakładała ona jeszcze obowiązek na państwa – uczestników do wydania przepisów wewnętrznych, w celu rygorystycznego zapewnienia przestrzegania jej wszystkich postanowień.
Istotnym elementem, który bardzo podniósł poziom bezpieczeństwa na wodzie było wprowadzenie Konwencji SOLAS. Odnosi się to również do rejonów stricte przybrzeżnych, które są de facto o wiele bardziej niebezpieczne aniżeli otwarte wody morskie.
Podstawą obecnie funkcjonującego systemu SAR była opracowana w 1979 r. w Hamburgu Międzynarodowa Konwencja o Morskich Poszukiwaniach i Ratownictwie (SAR). Sygnatariusze Konwencji zobowiązali się do utworzenia specjalistycznych służb poszukiwawczo-ratowniczych SAR Service dla osób znajdujących się w niebezpieczeństwie na morzu lub potrzebujących natychmiastowej pomocy. Zobowiązania sygnatariuszy dotyczyły również utworzenia Ratowniczych Ośrodków Koordynacyjnych – Rescue Cordination Centres (RCC), a w razie potrzeby Ratowniczych Ośrodków pomocniczych – Rescue Sub-Centres (RSC), wyznaczenia odpowiednio wyposażonych jednostek (pływających oraz latających) ratowniczych pełniących całodobowe dyżury oraz wytyczenia stref poszukiwania i ratownictwa – Search and Rescue Regions (SRR).
System poszukiwawczo-ratowniczy SAR określa szczegółowo również zadania, obowiązki, zakres odpowiedzialności, zakres praw i obowiązków poszczególnych szczebli służb ratowniczych.
W Polsce Morska Służba Poszukiwania i Ratownictwa powstała 1 stycznia 2002 r.
Do jej zadań należy pomoc i likwidowanie wszelkiego rodzaju zagrożeń w akwenie polskiej strefy odpowiedzialności. Zajmuje się ona również koordynacją oraz przeprowadzaniem wszelkiego rodzaju akcji ratowniczych na morzu, usuwaniem szkodliwych substancji ropopochodnych, pracami podwodnymi (poszukiwania, badania).
Przed rokiem 2002 ww. zadania ratownictwa morskiego były zlecane Polskiemu Ratownictwu Okrętowemu.
Polskie statki i łodzie ratownicze stacjonują w następujących portach: Tolkmicko, Górki Zachodnie, Gdynia, Hel, Władysławowo, Łeba, Ustka, Darłowo, Kołobrzeg, Dziwnów, Swinoujście i Trzebież. Natomiast w Sztutowie, Świbnie, Władysławowie, Łebie, Ustce, Darłowie, Kołobrzegu i Dziwnowie stacjonują jednostki ratownictwa brzegowego.
Marynarka Wojenna RP zapewnia wsparcie lotnicze przy użyciu śmigłowców PZL W-3 WARM Anakonda, które bazują na terenie 43. Bazy Lotnictwa Morskiego w Gdyni oraz śmigłowca W-3 WARM lub Mi-14PŁ/R bazującego w 44. Bazie Lotnictwa Morskiego
w Darłowie.
*SOLAS jest skróconą nazwą od International Convention on Safety of Life at Sea tj. Międzynarodowej Konwencji o Bezpieczeństwie Życia na Morzu. Jej pierwowzór narodził się po katastrofie brytyjskiego Titanica** już w 1914 r., ale ze względu na wybuch I wojny światowej nigdy nie wszedł w życie. Kolejne, przepisy regulujące i ustalające powinności oraz obowiązki państw w zakresie szeroko rozumianego bezpieczeństwa na wodzie, pochodzą z lat: 1924, 1948, 1960 i 1974.
Dzisiejsza konwencja SOLAS weszła w życie w 1980 r., a prace nad nią rozpoczęły się dnia 01.11.1974 r. w Londynie. Tytułem uszczegółowienia została ona jeszcze uzupełniona dnia 17.02.1978 r. w Londynie protokołem dotyczącym statków – zbiornikowców (przewożących paliwa). Reguły i przepisy ww. dokumentu adresowane są do organów administracji państwowych odpowiedzialnych za żeglugę, armatorów, kapitanów jednostek oraz producentów specjalistycznego sprzętu ratunkowego. Konwencja ta ponadto reguluje kwestie bezpieczeństwa jednostek pływających, konstrukcji, niezatapialności, stateczności, urządzeń maszynowych (tj. silników), radiokomunikacji, łączności satelitarnej, instalacji elektrycznych, zabezpieczenia przeciwpożarowego, systemu informacji meteorologicznej, monitorowania lodowców, środków oraz urządzeń ratunkowych takich jak: pirotechnika, kombinezony pływające, pasy ratunkowe, kamizelki, tratwy i szalupy. Konwencja reguluje również kwestie:
– zasad prawidłowej nawigacji w zależności od warunków zewnętrznych,
– zasad korzystania z map, wydawnictw nawigacyjnych oraz systemu ECDIS (Electronic Chart Display and Information System – Nawigacyjny System Informacyjny) i ENC (Electronic Navigational Chart – Elektroniczna Nawigacyjna Mapa),
– zasad współpracy pilota portowego z kapitanem jednostki podczas manewrów
i nawigowania,
– planowania rejsu,
– ochrony środowiska naturalnego.
**podczas katastrofy Titanica zginęło 1536 osób. Wrak transatlantyka po wielu żmudnych
i długoletnich podwodnych poszukiwaniach został odkryty dopiero w dniu 01.09.1985 r.