Opaski uciskowe są szeroko stosowane nie tylko w sytuacjach awaryjnych i środowisku wojskowym, ale również w placówkach medycznych. Głównie mają one zastosowanie w procedurach ortopedycznych i naczyniowych.
1. ZNACZENIE CIŚNIENIA, LOP
Ciśnienie nieco wyższe niż ciśnienie skurczowe* jest indukowane za pomocą „ciśnieniomierza” (zaprojektowanego specjalnie do tego celu) nakładanego proksymalnie (wyżej na kończynie, w stronę serca) do obszaru operacyjnego przez ograniczony czas (zwykle nie dłużej niż 2 godziny).
*CIŚNIENIE SKURCZOWE – ciśnienie wywierane przez krew na ścianki tętnic, w momencie skurczu serca, kiedy porcja krwi wypychana jest z serca do aorty, a w tętnicach panuje najwyższe ciśnienie, wynoszące zazwyczaj u zdrowego dorosłego człowieka od ok. 90 do 135 mm Hg.
Czemu wspominam o opaskach chirurgicznych oraz ciśnieniu?
Istnieje pewna wartość LOP, z ang. Limb Occlusion Pressure, czyli Ciśnienie Okluzyjne Kończyny.
Jest to minimalne wymagane ciśnienie, w określonym czasie, w określonym mankiecie uciskowym, nałożone na kończynę danego pacjenta w określonym miejscu, w celu zatrzymania przepływu krwi tętniczej w kończynie dystalnej od mankietu. Wiele badań i recenzji opublikowanych w literaturze klinicznej wykazało, że wyższe ciśnienie opaski uciskowej i wyższe gradienty ciśnienia wiążą się z większym ryzykiem urazów związanych z opaską uciskową. Badania wykazały również, że niższe wartości ucisku są związane z mniejszymi komplikacjami i mniejszym bólem. Dlatego też, gdy opaska uciskowa jest stosowana w chirurgii, za najlepszą praktykę uznaje się stosowanie możliwie najniższego ciśnienia uciskowego, a także użycie opaski uciskowej, która jest zaprojektowana do wytwarzania jak najniższych gradientów ciśnienia. Pomaga to zminimalizować ryzyko urazów związanych z opaską uciskową. LOP jest spersonalizowany dla każdego pacjenta i każdej indywidualnej procedury chirurgicznej.
2. OPASKA A CIŚNIENIE I SZEROKOŚĆ MANKIETU
Na poziom/gradient nacisku opaski uciskowej wpływa użyte ciśnienie, konstrukcja i szerokość mankietu.
Rysunek poniżej przedstawia profile nacisku na szerokości 3 mankietów uciskowych przy poziomach nacisku opaski uciskowej, wymaganych do osiągnięcia okluzji tętniczej w kończynie. Gradient ciśnienia jest nachyleniem krzywej na każdym wykresie. Gradient ciśnienia (nachylenie) rośnie wraz ze wzrostem przyłożonego ciśnienia (oś y), lub gdy maleje szerokość mankietu (oś x). Na przykład szeroka pneumatyczna opaska uciskowa (mankiet A) wymaga niższego poziomu ciśnienia opaski uciskowej, aby uzyskać zamknięcie tętnicy w kończynie (250 mmHg) i rozprowadza przyłożone ciśnienie na większą szerokość mankietu (10 cm), powodując zmniejszenie gradientów ciśnienia przyłożonego do leżących pod spodem tkanek miękkich (do 50 mmHg / cm). Dla porównania, wąskie, niepneumatyczne mankiety opaski uciskowej (mankiety B i C) wymagają znacznie wyższych poziomów ciśnienia opaski w celu osiągnięcia okluzji tętniczej w kończynie (do 450 mmHg), a przyłożone ciśnienie rozkłada się na krótszą szerokość mankietu (2 cm ), co powoduje, że znacznie wyższe gradienty ciśnienia są przykładane do leżących pod spodem tkanek miękkich (450 mmHg / cm). Jak zauważono powyżej, wyższe ciśnienie opaski uciskowej i wyższe gradienty ciśnienia wiążą się z większym ryzykiem urazów związanych z opaską uciskową. Czyli, na chłopski rozum, jak zaciśniecie sobie ręcznik na ramieniu to boli mniej niż jak zrobicie to żyłką wędkarską z tą samą siłą, ryzyko obrażeń również będzie inne w obu przypadkach.
3. CZYM RÓŻNIĄ SIĘ OPASKI UCISKOWE PNEUMATYCZNE OD MECHANICZNYCH
W warunkach militarnych i przedszpitalnych stosowane są dwa rodzaje opasek uciskowych:
Pneumatyczne oraz niepneumatyczne (nie nadmuchiwane) opaski. Podczas, gdy oba rodzaje mogą być użyte do zatrzymania krwawienia w warunkach bojowych i przedszpitalnych w celu ratowania życia, pneumatyczne opaski uciskowe zapewniają większe bezpieczeństwo kończyn. Wynika to z faktu, że mogą one blokować przepływ krwi tętniczej przy niższych ciśnieniach, zwiększając tym samym prawdopodobieństwo uratowania kończyny i odzyskanie jej pełnej funkcji. Niższe naciski są bezpieczniejsze, ponieważ dobrze udokumentowano w literaturze klinicznej, jak już wspomniałam wcześniej, że wyższe ciśnienie opaski uciskowej wiąże się z wyższym prawdopodobieństwem urazów z nią związanych.
Opaski pneumatyczne zostały ostatnio odpowiednio dostosowane i wprowadzone do użytku w warunkach bojowych, w oparciu o projekty chirurgiczne sprawdzone jako bezpieczne i skuteczne przez wiele poprzednich lat. Takie urządzenia są stosowane w Afganistanie i Iraku oraz w innych przedszpitalnych warunkach. Pneumatyczne wojskowe opaski uciskowe są jednak częściej używane przez medyków niż przez poszczególnych żołnierzy na polu walki, ale są one również zaprojektowane, aby nadawały się do szybkiego, samodzielnego stosowania w terenie przy użyciu jednej ręki.
Czego więc obawiam się w przypadku zastosowania takich opasek na polu walki i dlaczego prym wiodą opaski typu CAT? Chodzi oczywiście o ciężkie warunki i możliwość uszkodzenia stazy. Jeżeli mankiet w opasce pneumatycznej zostanie uszkodzony, nie ma możliwości jej użycia (przynajmniej z tym mankietem). Opaskę typu CAT/SOFFT ciężko uszkodzić na tyle, by nie działała, szczególnie że najnowsze generacje są jeszcze bardziej wzmocnione.
Z drugiej strony na pewno istnieje szansa w miarę bezpiecznego przenoszenia opasek pneumatycznych, a bezpieczeństwo tkanek, na których zostanie taka opaska założona jest nieporównywalne z tym przy użyciu znanych nam dotąd staz taktycznych. Tak więc obecność opasek pneumatycznych na polu walki jest nadal rzadkością, a jeśli już są, to raczej jako narzędzie w rękach profesjonalnych medyków. Czy się sprawdzą w tej roli na szerszą skalę, okaże się za jakiś czas, wraz z dostępnymi statystykami użycia.
Co ciekawe, pewna opaska pneumatyczna jest już w użyciu od dawna…
Znana pod nazwą SAM junctional tourniquet (SJT) biodrowa opaska uciskowa została zaprojektowana w celu tamowania krwotoków w miejscach, gdzie standardowe opaski uciskowe nie są skuteczne, a przy tym do stabilizacji miednicy. Opaska uciskowa SAM jest prosta w budowie, łatwa w użyciu i szybka do założenia (zwykle w czasie krótszym niż 25 sekund). Poduszkę dociskową (TCD) umieszcza się w miejscu zranienia i pompuje, aż do zatrzymania krwawienia. W razie konieczności można zastosować dwie poduszki TCD w celu zatamowania krwotoku obustronnego. Dzięki solidnej konstrukcji przyrząd pozostaje pewnie przymocowany do rannego w czasie transportu.
Opaski można użyć zarówno do uciskania tętnic w obrębie miednicy, jak i w trudno dostępnym obszarze – pod pachą i nad nią, tam gdzie użycie standardowej stazy taktycznej jest niemożliwe.
Więcej informacji na temat produktu oraz materiały instruktażowe na stronie producenta.
4. DOSTĘPNE PUBLIKACJE I TESTY OPASEK PNEUMATYCZNYCH W MEDYCYNIE POLA WALKI
Publikacja: Military medicine (Mil Med) – Association of Military Surgeons of the United States
Data publikacji: lipiec 2017
Artykuł: „Two New Effective Tourniquets for Potential Use in the Military Environment: A Serving Soldier Study”
Opaski mechaniczne oraz pneumatyczne zostały zastosowane na obu udach dwunastu ochotników w wieku 28-35 lat. Przy każdym użyciu uzyskano okluzję tętnicy (tzn. za każdym razem każda z opasek zadziałała). Skuteczność 100%. Poziom bólu osób biorących udział w eksperymencie był porównywalny. Jednak bólu skrajnego (powyżej 6/10 w skali 1-10) doświadczyły cztery osoby z opaską mechaniczną, a tylko dwie z pneumatyczną.
Czas uzyskania okluzji tętnicy udowej był krótszy dla opasek pneumatycznych. Wynosił on średnio 11 sekund (7-12). Opaska mechaniczna wymagała od uczestników średnio 16 sekund, aby uzyskać ten sam efekt (12-20). Należy pamiętać jednak, że czas założenia opaski to już zupełnie inna kwestia. W dalszej części artykułu mowa jest o całkowitym czasie założenia, który to w tym wypadku jest krótszy dla opasek mechanicznych.
Zespół, który stworzył ten artykuł, zgodnie twierdzi, że opaski pneumatyczne są świetnym narzędziem o pełnej skuteczności działania, ale widzą dla nich miejsce głównie w punktach medycznych, w rękach personelu medycznego, gdzie nie liczy się tak bardzo czas oraz łatwość aplikacji, poręczność i rozmiar. Na etapie CUF (Care Under Fire) zalecają zostać przy opaskach mechanicznych, które później w odpowiednim miejscu opieki medycznej można (warto) zamienić na pneumatyczne.
