Opaski uciskowe zwykłe oraz improwizowane – studium przypadku #2






Wokół tematyki opasek uciskowych/staz taktycznych krąży już niezliczona ilość legend. Kontynuujemy więc temat „krępulców” i zapraszamy do lektury drugiej części artykułu o opaskach uciskowych .

CZY OPASKA JEST OSTATECZNOŚCIĄ?

Nie! Wbrew niektórym opiniom, opaska uciskowa/staza taktyczna nie jest ostatecznością i nie powoduje amputacji kończyn u wszystkich, którym ją założycie. Co również nie znaczy, że jest idealna i nie powoduje żadnych komplikacji. Już tłumaczę…

masywne krwawienie
Masywne krwawienie.

Po opaskę sięgamy od razu i zawsze wtedy, gdy:

  • mamy do czynienia z amputacją urazową, zmiażdżeniem, rozerwaniem, ranami szarpanymi z obecnym masywnym krwotokiem, gdy krwawienie następuje z wielu różnych miejsc;
  • nie działa bezpośredni ucisk lub jest on niemożliwy;
  • podczas zdarzeń masowych, przy większej ilości poszkodowanych, triage;
  • w sytuacjach aktywnego strzelca lub podobnych scenariuszach osadzonych w realiach bojowych, również innego rodzaju dynamiczne zagrożenia typu pożar;
  • samoratownictwo (może nam nie starczyć siły na ciągły ucisk będąc poszkodowanym)
  • w medycynie pola walki (wytyczne TCCC)
  • w warunkach nocnych ( bardzo celne wskazanie protokołu IDF – Israeli Defence Force ).

Skąd wiemy, że opaska działa?

Jeśli masywny krwotok ustał, a na kończynie nie wyczuwamy tętna (pamiętajcie, aby tętno mierzyć palcem wskazującym oraz środkowym, a nie kciukiem, co czasem można zaobserwować np. w telewizji).





Co robimy, gdy opaska jest założona poprawnie, a krwotok nie ustał?

Zakładamy kolejną opaskę powyżej poprzedniej.
Ta zwiększa średnio skuteczność z 82% do 92%, co prawdopodobnie spowodowane jest zwiększeniem szerokości ściśniętej tkanki i tętnicy.

Zastosowanie dwóch opasek https://wckmed.wp.mil.pl/plik/file/warsztaty/IV_WMPW/PL/Wykorzystanie_doswiadczen_medycyny_taktycznej_w_Zespolach_Ratownictwa_Medycznego.pdf
Zastosowanie dwóch opasek https://wckmed.wp.mil.pl/plik/file/warsztaty/IV_WMPW/PL/Wykorzystanie_doswiadczen_medycyny_taktycznej_w_Zespolach_Ratownictwa_Medycznego.pdf

Jakie niebezpieczeństwa i przykre skutki może nieść ze sobą użycie stazy taktycznej?

Użycie opaski dla osoby bez odpowiedniego przeszkolenia nie jest procedurą łatwą. Na początek może powodować (i za pewne spowoduje) ogromny ból i dyskomfort. Może zostać umieszczona nieprawidłowo, co z kolei może się przyczyniać do dalszych powikłań, nawet nasilenia krwotoku. Może dojść do martwicy mięśnia w miejscu założenia opaski oraz poniżej, zespołu ciasnoty przedziałów powięziowych, porażenia nerwów, uszkodzenia innych tkanek. Czy te powikłania są porównywalne z utratą życia, wskutek utraty krwi i wstrząsu hipowolemicznego? Nie – nawet w najmniejszym stopniu. Co więcej utrata kończyny i ciężkie powikłania związane z użyciem opaski są niezwykle rzadkie. Najczęściej wiążą się z jej złym albo zbyt późnym użyciem. Czas niedokrwienia (pozostawania bez perfuzji), zanim dojdzie do nieodwracalnych uszkodzeń, wg wskazań ITLS, wynosi do 4 godzin w temperaturze pokojowej.

Aby zapobiec urazom wtórnym, czas pozostawienia założonej opaski należy ograniczyć do 2 h. Tak mówią wytyczne i tak mówi statystyka. Ponieważ statystycznie ja i mój pies chodzimy na 3 kończynach, nie należy przyjmować tego jako pewnik i ryzyko wystąpienia powikłań przy przedłużającej się ewakuacji ani też braku powikłań po 119 minutach (przed upływem 2 h). Jest wiele udokumentowanych przypadków opasek założonych powyżej 8 godzin bez konieczności amputacji. Dodatkowo przypadki utraty kończyn są zazwyczaj mocno powiązane, nie tyle z samym użyciem opaski, co z mechanizmem urazu, czyli np. postrzałem, wybuchem, jakimś urazem wysokoenergetycznym. Tu po raz kolejny statystyka może zostać dowolnie zinterpretowana i użyta (pokazując procent amputacji po użyciu opasek, bez uwzględnienia powodu amputacji).

Opaska uciskowa a upływający czas
Opaska uciskowa a upływający czas.

Opaska uciskowa działa poprzez wywieranie wystarczającego ciśnienia zewnętrznego wokół obwodu kończyny, aby tymczasowo zatrzymać przepływ krwi do uszkodzonej części ciała. Krew przenosi tlen i substancje odżywcze w naszym organizmie, dzięki czemu komórki pozostają żywe. Zakłócenie przepływu krwi do części ciała jest celem zastosowania opaski uciskowej, ale w ten sposób tworzymy stan nazywany niedokrwieniem. Niedokrwienie odgrywa rolę w wielu zagrożeniach związanych z użyciem opaski zaciskowej. Po pozbyciu się z tkanek tlenu, reperfuzji lub powrotu przepływu krwi, może również stanowić ryzyko. Dodatkowe komplikacje mogą być spowodowane naciskiem opaski uciskowej na nerwy, skórę i tkankę pod nią.

Powikłania i urazy związane ze stosowaniem opaski zaciskowej obejmują:

  1. Uszkodzenia nerwów
  2. Uszkodzenia mięśni
  3. Zespół pourazowy (post-tourniquet syndrome)
  4. Krwawienie śródoperacyjne
  5. Zespół przedziału (ACS)
  6. Odleżyny, martwica, toksyczne reakcje
  7. Zakrzepica
  8. Inne (np. ból, hipertermia, zmiany metaboliczne)
KOMPRESYJNE I NIEDOKRWIENNE USZKODZENIE NERWU http://www.medicalexhibits.com/medical_exhibits_image.php?exhibit=10090_01X
KOMPRESYJNE I NIEDOKRWIENNE USZKODZENIE NERWU http://www.medicalexhibits.com/medical_exhibits_image.php?exhibit=10090_01X

Genetyka wg naukowców może wpływać na tolerancję na niedokrwienie – reperfuzję przy zastosowaniu opaski uciskowej, która również ma wiele odmian. Ponadto czynniki środowiskowe, takie jak stan nawodnienia, poziom sprawności i wiek, mogą również mocno wpływać na tolerancję.

Wielki powrót.

Wielki powrót opasek uciskowych na front wojenny nastąpił, gdy czas ewakuacji znacznie się skrócił. Obecnie nie mamy takich problemów, z jakimi borykali się żołnierze walczący w Wietnamie. W większości przypadków, w krajach rozwiniętych, jesteśmy w stanie uzyskać transport medyczny w czasie nie powodującym drastycznych komplikacji, co więcej bardzo często walczymy, by transport zamknął się w tzw. złotej godzinie. To powoduje, że brak krążenia w kończynie nie jest w stanie powodować skutków klinicznie bardziej niebezpiecznych niż utrata znacznej ilości krwi.

Bardzo ważne jest, aby zrozumieć, że mimo złej sławy i możliwych powikłań, opaski zastosowane w prawidłowy sposób przez wykwalifikowaną osobę ratują życie.

Wśród młodych osób (5-44 lat) najczęstszą przyczyną śmierci są urazy, stanowią one ok. 10% wszystkich zgonów (dla wszystkich grup wiekowych). Niekontrolowane krwawienie jest powodem 30- 40% zgonów u pacjentów urazowych i jest wiodącą przyczyną potencjalnie możliwych do uniknięcia zgonów we wczesnym okresie opieki szpitalnej. Co roku na świecie umiera 2 mln ludzi z powodu wykrwawienia.

 

Staza CAT
Staza CAT.

CAT dla każdego żołnierza

W medycynie pola walki masywne krwawienia stanowią aż 91%. Stąd też od 2006 roku opaski uciskowe CAT są obowiązkowo na wyposażeniu każdego żołnierza USA oraz sił koalicyjnych. Dlaczego? Oto trochę danych armii USA na temat opasek:

  • 67% redukcji zgonów spowodowanych krwotokami dzięki stosowaniu staz taktycznych;
  • ponad 1000 ludzkich istnień uratowanych dzięki zastosowaniu opaski uciskowej w 2008 roku;
  • najniższa liczba zgonów (możliwych do powstrzymania), kiedykolwiek udokumentowana przez jednostkę bojową;
  • najwyższy wskaźnik przeżywalności w historii wojska w Kanadzie.
  • Przykładowe statystyki z Iraku „COL John Kragh, Journal of Emergency Medicine”:
  • 499 poszkodowanych z opaskami uciskowymi na 651 kończynach,
  • ogólny wskaźnik przeżywalności 87% (przy czym wskaźnik przeżywalności był tylko 4%, gdy opaski były założone zbyt późno, przy obecnym już wstrząsie. JAK NAJSZYBSZE ZAŁOŻENIE OPASKI UCISKOWEJ JEST KLUCZOWE !),
  • u 1,5 % przypadków wystąpiła neuropatia obwodowa (uszkodzenie nerwów),
  • nie doszło do ani jednej amputacji, spowodowanej niedokrwieniem ze względu na użycie opaski,
  • 10 osób ze wspomnianych 499 zmarło ze względu na krwotok z kończyn, gdzie nie zastosowano opasek uciskowych przed dotarciem do szpitala.   

Zła sława staz

Skąd więc, w zderzeniu z posiadaną wiedzą i danymi, taka niechęć i zła sława staz taktycznych?

opaska z brązu i skóry używana przez rzymian
Opaska z brązu i skóry używana przez rzymian.

 

Historia opasek jest dosyć burzliwa. Dawane były żołnierzom m.in. podczas amerykańskiej wojny secesyjnej. W 1785 r. Sir Gilbert Blane opowiedział się za tym, aby każdy marynarz marynarki wojennej podczas bitwy nosił przy sobie opaskę. Jednak w 1918 twierdzono, że są samym złem i stosują je tylko ci, którzy przez brak kompetencji nie radzą sobie z krwawieniem. Podczas drugiej wojny światowej zwrócono uwagę na problematykę nieprawidłowego zastosowania, częstego zastosowania staz gumowych (które powodowały więcej komplikacji, a często po prostu nie działały) oraz mocno przedłużającej się ewakuacji medycznej. To spowodowało, że opaski, mimo wielu pozytywnych opinii i relacji z frontu, popadły w niełaskę na długo. W XX w. nastroje się zmieniały, raz w jedną, raz w drugą stronę. W 1962 r. stwierdzono, że nie ma miejsca dla opaski uciskowej w pierwszej pomocy i na jakiś czas jej znaczenie zostało zmarginalizowane. Wielki powrót oraz przełom nastąpił w XXI wieku.

 

Zdjęcie po prawej przedstawia „hiszpańską” opaskę uciskową z okresu II wojny światowej Źródło: http://www.horsesoldier.com/products/world-war-i-and-world-war-ii/equipment/24202
Zdjęcie przedstawia „hiszpańską” opaskę uciskową z okresu II wojny światowej.
Źródło: http://www.horsesoldier.com/products/world-war-i-and-world-war-ii/equipment/24202

Rosnące zainteresowanie medycyną pola walki wśród laików bez odpowiedniej wiedzy i przeszkolenia, nie podniosło atrakcyjności staz w oczach cywilnego personelu medycznego, głównie za sprawą coraz częstszego ich stosowania w sytuacjach, które tego nie wymagały i w sposób nieprawidłowy. IDF (Israeli Defence Forces) np., najbardziej zagorzali użytkownicy opasek uciskowych, zgłosili znaczne nadużywanie opasek w 2003 r. (47% zastosowań niewskazanych); jednakże mieli oni wskaźnik zgonu z powodu wykrwawienia kończyny 0%.Mimo to powinny one znaleźć się na wyposażeniu karetki oraz w apteczce osoby przeszkolonej z ich użycia. I tak coraz częściej się dzieje.

Dlatego też doceniamy opaski uciskowe i nie boimy się ich stosować, ale oczywiście nie bawimy się w komandosów, gdy dziecko sąsiada przewróci się na rowerze pod blokiem i nie pędzimy do niego z opaską w ręku. Najważniejsze to pamiętać, jakie są wskazania do użycia (powyżej) i zachować zdrowy rozsądek.

 

Elite Warrior Systems

Katarzyna Daniszewska

Zaczynała od sportów bardziej lub mniej ekstremalnych. Kiedy zabrała się za strzelanie, dziwnym trafem na około zaroiło się od postrzałów i skaleczeń. Nie wiemy czy to przypadek, czy też kolor włosów rozpraszał innych na strzelnicy. Wiemy jedynie, że musiała się zająć tamowaniem krwi na poważnie. Ponoć kiedyś założyła stazę na lewą stronę... A może po prostu jest czarownicą?

Nie ma jeszcze komentarzy

Zostaw odpowiedź

Twój adres email nie zostanie opublikowany.